Κι ένα κείμενο της φιλολόγου Ευγενίας Μποσίου

Ο  Β’  Παγκόσμιος πόλεμος υπήρξε η πιο εκτεταμένη-γεωγραφικά-και δαπανηρή-σε πλουτοπαραγωγικούς πόρους-ένοπλη σύρραξη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ξεκίνησε το Σεπτέμβρη του 1939 , όταν η Γερμανία επιτέθηκε απρόκλητα στη γειτονική της Πολωνία, και τελείωσε το Σεπτέμβρη του 1945, με τη συντριβή των χωρών του Άξονα από τις συμμαχικές δυνάμεις των Αγγλογάλλων, της σοβιετικής Ένωσης και των Η.Π.Α.

Βασικό αίτιο του πολέμου  ήταν οι επαχθείς όροι που επιβλήθηκαν κυρίως στην ηττημένη Γερμανία, μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου πολέμου ,  γεγονός που δημιούργησε έντονες αντιδράσεις στη γερμανική πλευρά. Από την άλλη, η μεγάλη οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου επηρέασε αρνητικά τις μεγάλες μάζες και δημιούργησε απογοήτευση για το γενικότερο πολιτικο-οικονομικό κλίμα της εποχής που εδραιωνόταν στις τυπικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες των επιμέρους χωρών, με αποτέλεσμα να στραφούν σε ακραίες θεωρίες που βρήκαν τότε πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθούν. Στη Γερμανία κυβερνούσε ο Αδόλφος Χίτλερ , ο οποίος σύντομα κατέλυσε το παλαιό καθεστώς και εγκατέστησε δικτατορία, η οποία εξυπηρετούσε τα εθνικιστικά του σχέδια, στην Ιταλία εξουσίαζαν οι φασίστες του Μουσσολίνι, ενώ η Ιαπωνία έτρεφε σαφή επεκτατικά  και ηγεμονικά σχέδια για την Άπω Ανατολή. Οι 3 αυτές χώρες δημιούργησαν τις δυνάμεις του  Άξονα, όπως ήδη ελέχθη.

Ο Β΄Παγκόσμιος πόλεμος σημαδεύτηκε από μαζικές εκτελέσεις, κατά πρώτον πολιτών Εβραϊκής καταγωγής, το απεχθές Ολοκαύτωμα: δολοφονήθηκαν με τον πιο φριχτό τρόπο περ. 11.000.000 άνθρωποι, σε πόλεις, χωριά και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η ναζιστική Γερμανία όμως δεν έμεινε μόνον εκεί: προχώρησε και σε ομαδικές εκτελέσεις πολιτών προερχόμενων από τις χώρες στις οποίες εισέβαλε, κυρίως όσων είχαν αντιστασιακή δράση. Μια δεύτερη φρικώδης «καινοτομία» του πολέμου αυτού υπήρξαν και οι ρίψεις βομβών, όλεθρος που «επισφραγίστηκε» με τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι της Ιαπωνίας από τις Η.Π.Α. ως αντίποινα για την  ιαπωνική απόβαση στο αμερικανικών συμφερόντων λιμάνι του  Pearl Harbor.Το Ολοκαύτωμα  και η πρώτη ατομική βόμβα καταχωρήθηκαν στην παγκόσμια ιστορική μνήμη ως εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας.

ΕΛΛΑΔΑ

Στην πατρίδα μας ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος ξεκίνησε την 28^η Οκτωβρίου 1940, όταν ο ιταλικός στρατός εισέβαλε στην Αλβανία, μετά την απόρριψη από την ελληνική πλευρά του ιταλικού τελεσιγράφου να περάσει ο στρατός του Μουσολίνι μέσα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Ο Ελληνο-ιταλικός πόλεμος κράτησε 6 μήνες περίπου, με τον ελληνικό στρατό να αποτρέπει   την προέλαση των Ιταλών και να τους απωθεί στην Αλβανία. Οι ελληνικές επιτυχίες ανάγκασαν το γερμανικό στρατό να επέμβει: στις 6 Απριλίου 1941, εισέβαλε στην Ελλάδα και στη Γιουγκοσλαβία, καταλαμβάνοντας και τις 2 χώρες σε διάστημα 30 ημερών, παρά τη γενναία αλλά άνιση πολεμικά και στρατιωτικά αντίσταση των Ελλήνων και Γιουγκοσλάβων. Η Ελλάδα λύγισε και διαμελίστηκε σε μια ζώνη τριπλού ελέγχου μεταξύ της Γερμανίας, Ιταλίας και Βουλγαρίας. Η Καταστροφική για τους Έλληνες Κατοχή είχε ξεκινήσει, με εκατόμβες θυμάτων , μαζικές εκτελέσεις Ελλήνων  στα στρατόπεδα συγκέντρωσης , με πείνα και βασανιστήρια, με διαρκή τρόμο. Η Εθνική Αντίσταση διαδραμάτισε ένα πολύ σημαντικό ρόλο το διάστημα 1941-1944 απελευθερώνοντας μεγάλα τμήματα του εσωτερικού ορεινού όγκου της χώρας και  προκαλώντας συμμαχικές απώλειες στις δυνάμεις του Άξονα. Το αντάρτικο στα χωριά και στις πόλεις ήταν πια μονόδρομος. Τέλος, οι Γερμανοί υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν  την ηπειρωτική Ελλάδα τον Οχτώβρη του 1944, μετά από την προέλαση του σοβιετικού στρατού, που συνέβαλε στην πτώση των φιλογερμανικών κυβερνήσεων στη Βουλγαρία και Ρουμανία. Ο Β΄Παγκόσμιος πόλεμος πέρασε οριστικά στην ιστορία ως η μεγαλύτερη καταστροφή που έπληξε την ανθρωπότητα, τα ιδανικά και τις αξίες του πανανθρώπινου πολιτισμού. Άφησε πίσω του συντρίμμια, εκατομμύρια νεκρών, φρικιαστικές πρακτικές, καταβαράθρωση κρατών, τραύματα ανεπούλωτα ακόμη και σήμερα.

«ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ»

Ένα τέτοιο τραύμα θα αφηγηθεί σήμερα η ταινία που θα παρακολουθήσετε: είναι  «Το Τελευταίο Σημείωμα» του βραβευμένου σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη, που ξεκίνησε το ταξίδι του στις κινηματογραφικές αίθουσες  στις 26 Οκτωβρίου 2017 καταφέρνοντας όχι μόνο να συγκινήσει τους θεατές, αλλά και να γνωρίσει ή να ξαναθυμίσει σε όλο τον κόσμο μια από τις πιο μελανές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, την εκτέλεση 200 αγωνιστών από τους Γερμανούς κατακτητές στην Καισαριανή, την 1η Μαΐου του 1944. Κοινό και κριτικοί συμφώνησαν ότι  πρόκειται για μια εξαιρετική ταινία, με   δυνατές και συγκινητικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών, με  αξέχαστες κινηματογραφικές σκηνές, όπως το γλέντι των μελλοθάνατων,  μια ταινία που θα θυμούνται για χρόνια.

Το σχολείο μας την προβάλλει ως αφιέρωμα για  την επέτειο της 28^ης Οκτωβρίου 1940 που γιορτάζουμε το Σάββατο, θέλοντας μ΄αυτόν τον τρόπο να μας δώσει το ερέθισμα και την ευκαιρία  να μπούμε στη θέση των Ελλήνων πατριωτών και του πρωταγωνιστή: τη στιγμή που αφουγκραζόμαστε το δράμα τους μέσα από το αριστοτεχνικό σενάριο της Ιωάννας Καρυστιάνη και του Παντελή Βούλγαρη και τις ερμηνείες των ηθοποιών, μπαίνουμε  και στις καρδιές των Ελλήνων τότε,  στα σπίτια και στις φυλακές, συναισθανόμαστε τη λύτρωση μέσα από τον επικείμενο θάνατο, την υπέρβαση του φόβου, την ύστατη περηφάνια όσων δεν πρόδωσαν την πατρίδα, όσων πολέμησαν για το αυτονόητο: την ελευθερία  και την ειρήνη..